Emperatòri
Imperatoria ostruthium
Apiaceae Umbelliferae
Àutri noum : Bijoun, Aregrot.
Noms en français : Impératoire, Benjoin.
Descripcioun :L'emperatòri o bijoun es uno planto coumuno en auto mountagno ounte trachis dins li relarg umide. Li fueio soun coumpausado de tres tros de tres fueioun denta. Li flour soun en gràndis oumbello de 20 à 50 rai. La cambo èi boutisso, sènso péu. Se recounèis peréu à soun fru de 4 à 6 mm e proun ala (1 à 1,5 mm - fotò).
Usanço :La racino (aregrot) èi vertuouso (pèr reviscoula...), èi poussible e se n'en servi coume sabourun. Li fueio, que sènton bon, soun manjadisso, pulèu cuecho en soupo o en tian, alor que la tijo sucrado e sucouso se croustejo crudo. Li fueio servien peréu en emplastro pèr gari li plago.
Port : Grando erbo
Taio : 0,4 à 1 m
Fueio : coumpausado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Imperatoria
Famiho : Apiaceae
Famiho classico : Umbelliferae
Ordre : Apiales
Coulour de la flour :
Blanco
Petalo : 5
Ø (o loungour) enflourejado : 7 à 10 cm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
Jun à avoust
Liò : Fourèst fresco
- Ribiero
- Mountagno mejano
- Auto mountagno
Estànci : Subaupen à Aupen
Couroulougi : Ouroufito-Éuropenco
Ref. sc. : Imperatoria ostruthium L., 1753
(= Peucedanum ostruthium (L.) W.D.J.Koch, 1824 )
Catapuço
Euphorbia lathyris
Euphorbiaceae
Àutri noum : Cagarino, Peveireto, Pebreto, Nirou'.
Noms en français : Euphorbe épurge, Euphorbe des jardins.
Descripcioun :La catapuço es uno grando eufòrbi, verdalo e boutisso, que trachis proche dis oustau e d'aigo. Èi touto lisco de cap en pèd. Se recounèis peréu à si glando jauno espatulado (fotò). Fai de boursèu de la grosso meno, d'aperaqui 2 cm.
Usanço :Èi couneigudo dins la Tineò pèr faire passa lou mau de dènt : "Un esperfum d'aigo buhiò emé de grano de nirou' enduèrme lou mal de dents." (J.-L. Domenge in LMT, op.cit. p. 59).
Port : Aubret
Taio : 0,3 à 1,2(1,5) m
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Camefite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Euphorbia
Famiho : Euphorbiaceae
Ordre : Malpighiales
Coulour de la flour :
Verdo
Petalo : ges
Ø (o loungour) enflourejado : 2 à 5 cm
Flourido : Printèms
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 à 800 m
Aparado : Noun
Mai à jun
Liò : Ribiero
- Escoumbre e proche dis oustau
- Camin
Estànci : Mesoumediterran à Coulinen
Couroulougi : Óuigino Mediterrano-Touranieno
Ref. sc. : Euphorbia lathyris L., 1753